Nadwagę ma już trzech na pięciu dorosłych Polaków. Co czwarty jest otyły. Narodowy Fundusz Zdrowia szacuje, że w 2025 r. otyłych będzie 26% dorosłych kobiet i 30% dorosłych mężczyzn. Otyłość odpowiada za wiele groźnych chorób (m.in. nadciśnienie, cukrzyca, zwyrodnienie stawów), co przekłada się pogorszenie ogólnego stanu zdrowia i przedwczesne zgony.
Podstawową przyczyną nadmiernej masy ciała jest nadwyżka przyswajanej nad wydatkowaną wartości energetycznej. W wyniku tego powstaje nadwyżka energetyczna magazynowana w komórkach tłuszczowych, które się powiększają lub zwiększa się ich liczba. Częste spożywanie produktów z wysokim wskaźnikiem glikemicznym to jedna z przyczyn otyłości. Dlatego każda osoba borykająca się z nadwagą powinna wiedzieć, co to jest indeks glikemiczny i jakie pokarmy wybierać. Niski indeks glikemiczny (IG) stanowi podstawę zdrowej diety. Znając wartość IG danego produktu, możemy kontrolować poziom cukru po posiłku. Różne produkty spożywcze podnoszą poziom glukozy w rożnym stopniu. Cześć z nich podnosi cukier gwałtownie, inne uwalniają glukozę stopniowo. Szczególne znaczenie ma to w przypadku chorych na cukrzycę oraz osób zagrożonych ryzykiem wystąpienia chorób naczyniowo-sercowych.
Indeks glikemiczny to wskaźnik informujący o wpływie produktów żywnościowych na wzrost poziomu glukozy we krwi po upływie 2–3 godzin od ich spożycia. Określa szybkość zwiększenia jej stężenia w porównaniu z tym, jakie nastąpiłoby po spożyciu tej samej ilości czystej glukozy (IG dla glukozy wynosi 100). U zdrowego człowieka poziom cukru we krwi powinien w ciągu dnia być mniej więcej na stałym poziomie i nie przekraczać 150 mg/dl. Po każdym posiłku stężenie glukozy podnosi się, jednak po 2–3 godzinach powinno wrócić do normalnego poziomu. Produkty, które posiadają IG mniejszy niż 50 mają niski indeks glikemiczny, te z IG pomiędzy 55 a 70 to produkty ze średnim indeksem glikemicznym, zaś żywność z IG powyżej 70 ma wysoki indeks glikemiczny. Mniejszy IG świadczy o mniejszym wzroście poposiłkowej glikemii.
Do produktów o niskim indeksie glikemicznym zalicza się m.in. jajka, zielone warzywa, ryby, pomidory, surową marchewkę, owoce morza, cukinię, czosnek, marakuja, makaron sojowy, inne makarony przygotowane al dente, chleb żytni pełnoziarnisty oraz większość nasion roślin strączkowych. Do produktów o wysokim indeksie glikemicznym należą m.in. Nutella, miód, owoce z puszki, piwo, pieczone ziemniaki, frytki, chipsy, rodzynki, białe pieczywo, gotowana marchewka, popcorn, arbuz i dynia.
Im wyższy IG danego pokarmu, tym szybszy wzrost stężenia glukozy we krwi. Trzustka zaczyna wydzielać duże ilości insuliny, a to powoduje hipoglikemie. To sygnał dla trzustki, żeby wydzieliła glukagon. Glukagon uwalnia z zapasów glukozę. Dlatego bardzo często po spożyciu słodkich pokarmów lub napojów szybko odczuwamy głód lub po obfitym obiedzie chętnie sięgamy po coś słodkiego. Nadmiar glukozy pochłonięty przez komórki organizmu jest magazynowany w postaci tłuszczu. Jeśli spożywamy pokarmy o niskim indeksie glikemicznym, np. pieczywo pełnoziarniste, wtedy uwalnianie węglowodanów, glukozy, jest stopniowe, powolne. Nie uruchamia wydzielania hormonów trzustki.
By obniżyć indeks glikemiczny, powinniśmy w posiłkach łączyć węglowodany z tłuszczem i białkiem, dodawać do posiłków błonnik, unikać przejrzałych owoców, w których jest dużo prostych cukrów, makarony i kasze gotować al dente, nie rozdrabniać (siekać, blendować) pokarmów, spożywać posiłki powoli.
