Od 1 stycznia 2007 roku w Polsce funkcjonuje System Państwowe Ratownictwo Medyczne opiera się on na dwóch nierozłącznych filarach: szpitalnych oddziałach ratunkowych oraz zespołach ratownictwa medycznego, które tworzą jednostki systemu. Oddział ratunkowy jest najmłodszym oddziałem w szpitalnictwie[1].
Szpitalny Oddział Ratunkowy, wszystkim nam obywatelom jest doskonale znany, ale czy znane nam są sytuacje, z którymi powinniśmy się do niego udać. Często jest inaczej, gdyż pacjenci celowo z pełną premedytacją wybierają SOR i pomijają porady u lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej czy specjalistów. Ma się to jednak zmienić z dniem 1 stycznia 2024roku za sprawą zmian przedstawionych w projekcie rozporządzenia ministra zdrowia, zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania[2].
W strukturach każdego oddziału ratunkowego ma funkcjonować nocna i świąteczna opieka zdrowotna, do której będą przekierowywani po godzinie 18 w dni powszednie, weekendy i święta, pacjenci nie będący w stanie nagłego zagrożenia zdrowia i życia, zgłaszający się do szpitala, po wstępnej ocenie i badaniu przeprowadzonym przez triażystę. Potwierdzeniem przeprowadzonego badania ma się stać karta segregacji medycznej z adnotacją o braku wskazań do leczenia w Sorze. Otrzymanie takiej karty potwierdza zakończenie pobytu w oddziale ratunkowym oraz otrzymuje status ”indywidualnej dokumentacji medycznej”. Karta ta zastąpi kartę informacyjna z pobytu w SOR, natomiast historia choroby będąca dokumentacją wewnętrzną będzie miała ograniczony zakres gdzie do jej zamknięcia nie będzie konieczna autoryzacja lekarza.
Szpitalny Oddział Ratunkowy ( SOR) to oddział w którym, udzielane są świadczenia zdrowotne do których należą wstępna diagnostyka i czynności niezbędne do ustabilizowania funkcji życiowych osób znajdujących się w stanie zagrożenia zdrowia lub życia a także jeśli to konieczne, natychmiastowe przygotowanie pacjenta do niezbędnego leczenia specjalistycznego w szpitalu[3].
Realizacja postawionych zadań dedykowanych oddziałom ratunkowym z roku na rok staje się trudniejsza. Związane jest to z brakiem wystarczających środków finansowych(według wstępnych szacunków GUS wydatki bieżące na ochronę zdrowia w 2022 r. wyniosły 205,6 mld zł -stanowiły 6,7% PKB, i były wyższe niż w roku2021), które wystarczyły by na pokrycie kosztów diagnostyki i leczenia pacjentów, a także z deficytem kadry medycznej[4].
Warto przypomnieć, że oddział ratunkowy udziela świadczeń medycznych pacjentom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego[5]. Do świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych przez oddział ratunkowy zaliczamy :
- wstępną ocenę stanu zdrowia pacjenta,
- leczenie niezbędnych dla stabilizacji funkcji życiowych,
- przekazanie pacjenta do dalszego leczenia w odpowiednim do jego zachorowania, oddziale[5].
Nagły stan zagrożenia zdrowotnego to taki stan, w którym w przewidywalnym czasie mogą wystąpić objawy pogorszenia stanu zdrowia, które w konsekwencji mogą zaburzyć prawidłowe funkcje organizmu, doprowadzić do uszkodzeń ciała a nawet do utraty życia. Nagłe zagrożenie zdrowotne może być spowodowane ciężkim urazem w wyniku wypadku komunikacyjnego, wypadku w szkole, w sporcie czy upadku z wysokości[6]. Nagłe zagrożenie zdrowotne może też być wynikiem wpływu czynników środowiskowych takich jak:
- prąd elektryczny,
- pożar lub ogień,
- wysoka lub niska temperatura,
- ukąszenie, pogryzienie, użądlenie,
- podtopienie, tonięcie, utonięcie,
- promieniowanie, skażenie, epidemia czy pandemia,
- wyładowania atmosferyczne[5].
Na skutek wymienionych czynników pacjenci mogą cierpieć na hipotermię lub hipertermię, mogą być narażeni na skażenie czynnikami chemicznymi czy biologicznymi, mogą na skutek kontaktu z owadami błonkoskrzydłymi doznać ciężkiej reakcji anafilaktycznej[7].
Do stanów nagłych zaliczamy również ostre zatrucia, spowodowane lekami, gazami, używkami, pokarmem czy środkami chemicznymi, a także nagłe zachorowania w wyniku nagłej choroby układu krążenia, układu oddechowego, pokarmowego, nerwowego lub ostrej infekcji, powodujące zaburzenia funkcji życiowych i wystąpienie nagłych symptomów takich jak:
- ból w klatce piersiowej,
- duszność,
- zaburzenia rytmu serca,
- gwałtowny poród,
- krwotok z dróg rodnych,
- wysoka gorączka,
- napad drgawek,
- ból brzucha,
- krwotok z przewodu pokarmowego,
- silny ból głowy,
- zaburzenia mowy, czucia, widzenia i słuchu,
- utrata przytomności czy zaburzenia świadomości,
- próba samobójcza[5].
Nie trudno nie zauważyć, że opisane wyżej stany są stanami nagłymi, które w każdej chwili, w nieoczekiwanym momencie, gwałtownie mogą się pogorszyć i będzie konieczna natychmiastowa pomoc personelu SOR, dlatego tak ważne jest z jakimi dolegliwościami się tam udajemy[8].
Magdalena Marciniak
1. Janczewska E., Adamczyk A., Truszewski Z., Trzebicki Analiza wykorzystania jednostek systemu ratownictwa medycznego w Polsce w latach 2010-2014. Hyg. Pub. Health 2019: 54 (2) s.114-122.
2. htttps://www.termedia.pl/mz/Zmiana-na-SOR,53616.html, 14.12.2023rok godz.:17;16.
3. Starczewska M. E., Brosz P., Analiza świadczeń medycznych realizowanych na szpitalnym oddziale ratunkowym. Pielęg. Chir. Angiol. 2020: 14 (1) s.31-37.
4. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/wydatki-na-ochrone-zdrowia-w-latach-2020-2022,27,3.html?pdf=1, 15.12.2023rok godz.:21;17.
5.Sulej M., Puc P., Uprawnienia ratowników medycznych i pielęgniarek w zakresie diagnostyki i leczenia w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. Prawo ratownika, 2018(3), s.57-64.
6. https://prawo-medyczne.info/definicja-stanu-naglego-swietle-obowiazujacych-przepisow. 17.12.2023 rok godz.: 16:55.
7. https://www.gotowidoratowania.pl/z-czym-na-szpitalny-oddzial-ratunkowy. 16.12.2023 rok godz.; 18:20.
8. https://www.mp.pl/pacjent/pierwsza_pomoc/212058,nagle-zachorowania-i-stany-zagrozenia-zycia 10.01.2022 rok godz.; 19:12.
